Montessori? Czyli... pomóż mi zrobić to samemu.

Od wielu lat, bardzo popularnym słowem jest „Montessori”. Występuje ono jako metoda prowadzenia żłobków, przedszkoli, sal zabaw, zabawek czy stylu wychowywania dzieci. Nie zawsze jednak wiemy, o co tu dokładnie chodzi i dlaczego ta metoda, zawojowała świat rodziców?!

 

Korzenie metody Montessori

Założycielką tej metody była włoszka, Maria Montessori (żyjąca w latach 1870 – 1952). Skończyła studia matematyczno-przyrodnicze na uniwersytecie Rzymskim (ciekawostka: by dostać się na te studia, Maria musiała otrzymać zgodę ówczesnego papieża). Była pierwszą kobietą w Rzymie, która uzyskała tytuł tzw. „Dottoressa” w dziedzinie psychiatrii. Kolejne lata spędziła na dokształcaniu się z zakresu psychiatrii i pedagogiki. W 1900 roku objęła kierownictwo nad Instytutem Medyczno-Pedagogicznym dla kształcenia nauczycieli. Był to czas, w którym pracowała także z upośledzonymi dziećmi i opracowywała podstawy metodyki pisania i czytania.

Momentem przełomowym w 1906 roku, była praca w tzw. Casa dei Balbini (dom dziecka)

z biednymi, zaniedbanymi dziećmi w wieku 2 – 6 lat. Maria dokonała zdumiewającego odkrycia zwanego „polaryzacją uwagi”. Dwa lata później wydała pierwszą książkę, przedstawiającą dokładną koncepcję oraz metody pracy z dziećmi w odpowiednim dla nich otoczeniu. Ostatecznie z początkiem XX wieku na podstawie własnych doświadczeń i wnikliwych obserwacji, Maria M. opracowała metodę zindywidualizowanego nauczania. Stała się ona jedną z alternatywnych form edukacji dzieci w wieku przedszkolnym oraz wczesno-szkolnym.

 

Polaryzacja uwagi jest to proces psychiczny, będący konsekwencją głębokiej i długotrwałej koncentracji uwagi, w wyniku którego dziecko optymalizuje swój rozwój.

 

 

Fazy rozwoju dziecka według Montessori

1. Odkrywcy – od urodzenia do 6 roku życia. Jest to najbardziej chłonny okres w życiu dziecka, gdy poznaje otaczający je świat, naśladuje rodziców, jest wrażliwe na język mówiony i pisany.
2. Świadomego poznawania świata – 6 do 12 roku życia. Poznawanie świata w bardziej świadomy sposób. Rozwija się u dzieci wyobraźnia a także myślenie abstrakcyjne. Jest to czas gdy dzieci chętniej współpracują z rówieśnikami.
3. Odnajdywania siebie w społeczeństwie – 12 do 18 roku życia. W tym czasie nastolatki poszukują swojej tożsamości i przynależności w społeczeństwie. Jest to moment aktywnego poszukiwania swojego życiowego mentora, wzorca do naśladowania.
4. Współtworzenia świata – po 18 roku życia. Jest to czas osiągania stabilności, wzmożonej pracy nad sobą, swoimi myślami, charakterem. Mentor w tym czasie odgrywa szczególną rolę opartą na bezpośredniej współpracy z młodym Człowiekiem.

 

Cel 

Celem metody Montessori jest przygotowanie dziecka do samodzielnego życia, poprzez wspieranie jego możliwości. Każde dziecko, bez wyjątku, ma swój indywidualny, naturalny plan rozwoju, który jest aktywizowany przez środowisko wychowawcze. Dlatego odpowiednio przygotowane otoczenie, jest podstawowym warunkiem osiągnięcia przez dzieci pełnego rozwoju i niezależności życiowej. Otoczenie ma pomagać dziecku się rozwijać. Podstawą jest indywidualna nauka dziecka, połączona z samokontrolą wykonywanej pracy oraz samodzielną korektą błędów.

Dziecko ma prawo do pomyłek, dlatego ważne jest aby rozwiązywać problemy metodą prób i błędów a nie nakładaniem kar. Kara niestety stanowi pewnego rodzaju poniżenie dziecka, jego znieważenie i obniżenie poczucia własnej wartości a także wiary we własne siły. Zaś nagrody w metodzie Montessori mają naturę wewnętrzną a nie zewnętrzną. Satysfakcja, poczucie sprawczości – to wielkie uczucia dające dziecku, jeszcze większą siłę i są najlepszą nagrodzą owocującą w dorosłym życiu.

 

Wychowywanie i rozwój dziecka według M. M. ma prowadzić do tzw. normalizacji, której wyznacznikami są:

1. Samodzielność (odpowiednia do etapu rozwoju dziecka)
2. Samodyscyplina (nie kary a działania prowadzące do wewnętrznej akceptacji dziecka do tego, że akceptuje i chce się zachowywać w dany sposób z normami przyjętymi w grupie)
3. Odpowiedzialność (za siebie oraz za innych – odpowiednio do rozwoju dziecka i jego świadomości)
4. Pracowitość (podejście do wykonywanego zadania)
5. Wysoki poziom rozwoju społecznego (moralność, zgodność myśli z czynem)

 

Zasady w metodzie montessoriańskiej

(oparte na granicach rozsądku nauczyciela/wychowawcy i możliwościach organizacyjnych):

• Swobodny wybór – dziecko samo wybiera przedmiot działań, tempo, poziom trudności oraz partnera do ewentualnej zabawy/pracy.
• Swobodny wybór miejsca pracy – mały człowiek pracuje tam, gdzie sam zdecyduje.
• Swobodny wybór czasu pracy – dziecko pracuje tyle ile potrzebuje i ile może.
• Swobodny wybór formy pracy – dziecko samodzielnie wybiera temat pracy i pracuje tak długo jak wykonywane zadanie, będzie sprawiało mu przyjemność.
• Swobodny wybór materiału – w otoczeniu wszystkie rzeczy są dostępne na wyciągnięcie ręki, by dziecko swobodnie dokonało wyboru z jakim materiałem chce pracować.
• Zasada ograniczenia – dzieci nie są partnerami nauczyciela. Ograniczeniu, regułom i zasadom postępowania, podlegają wszystkie elementy życia grupy. Metoda Montessori jest metodą bez represyjną, dzieci robią to, co je interesuje i co nie przeszkadza innym.
• Zasada porządku – każdy przedmiot ma swoje miejsce, na które powinien zostać odłożony.
• Zasada izolowania trudności – jeśli dziecko pracuje nad pojęciem wielkości to nie zajmuje się jednocześnie kolorami – do tego służy inny przedmiot.
• Zasada samokontroli – dzieci samodzielnie stwierdzają, czy dane zadanie wykonały dobrze czy nie, oraz w którym momencie coś poszło nie tak i jak mogą to naprawić.
• Zasada transferu – zebrane umiejętności, informacje i kompetencje opanowane podczas pracy z danym materiałem, dziecko przenosi na otoczenie.
• Zasada własnego działania i powtarzania – dziecko ma prawo do rozwoju we własnym tempie, wedle własnych możliwości fizycznych i intelektualnych, w zgodzie ze swoimi zainteresowaniami. Jeśli dziecko ma potrzebę powtarzać i powtarzać daną czynność, to ma do tego pełne prawo i nie ma w tym nic złego.

 

Przyjazne otoczenie:

Jest to przestrzeń, która daje dziecku poczucie bezpieczeństwa, radości i swobody. Dzięki czemu przekłada się to za większe zainteresowanie i chęć do nauki. Elementy dobrze przygotowanej powierzchni:

1. Kolory jasne, pastelowe, stonowane, występujące w prostych formach otoczonych naturalnymi materiałami. Świetnym przykładem może być taka szafa Montessori.
2. Wyposażenie nawiązujące do otaczającej nas natury i rzeczywistości.
3. Utrzymywanie otoczenia w czystości i określonym porządku – wszystko ma swoje miejsce a minimalizm pozwala to łatwiej osiągnąć. Materiały rozwojowe, pomoce dydaktyczne pogrupowane są tematycznie.
4. Meble z otwartą konstrukcją i dopasowane do wieku dziecka w gabarytach, tak aby dziecko swobodnie mogło dosięgnąć każdego przedmiotu. 

 

 

Podsumowując – dzieci wychowywane w duchu Montessori są otwarte na świat, bardziej stanowcze, skupione, spokojne, znające swoją wartość, potrafiące swobodniej dokonywać wyborów i mające większą pewność siebie.

 

Udanego dnia!
Marta